Ngày xuân trẩy hội Phủ Vàng

Hoà quện trong không gian linh thiêng của tín ngưỡng thờ Mẫu ở xứ Thanh, tháng 3 âm lịch hàng năm, xuôi thuyền hay chạy theo các tuyến đường bộ về với xã Hoằng Xuân huyện Hoằng Hoá, du khách lại được hoà mình trong lễ hội Phủ Vàng – nơi thờ phụng Đệ nhất Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một trong 4 vị thần “tứ bất tử” của Việt Nam (Sơn Tinh, Thánh Gióng, Chử Đồng Tử, Liễu Hạnh Thánh Mẫu).

Phủ Vàng hay Phủ Vàng Linh Từ toạ lạc trên núi Chùa làng Vàng xã Hoằng Khánh cũ (nay là xã Hoằng Xuân), vùng đất bên núi bên sông hữu tình, hoà quyện với thiên nhiên. Từ xa xưa, Phủ Vàng không chỉ là nơi để người dân Hoằng Khánh hướng vọng tâm linh mà còn là địa điểm thu hút đông đảo nhân dân và khách thập phương trong vùng lân cận quanh ngã ba Bông về tỏ lòng hướng vọng tới Đệ nhất Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Ngôi đền nằm cách đường 1A khoảng 7 km, được xây dựng từ thế kỷ thứ 18. Ở Phủ Vàng, Thánh Mẫu Liễu Hạnh là bậc anh linh, quyền cao tối thượng nhưng gần gũi, bình dị trong đời sống tâm linh của người dân.

Phủ Vàng xưa có cổng ngoài cùng giáp sông Mã là nghi môn ngoại, đến cổng trong là nghi môn nội, nghi môn nội có 3 cửa (gọi là cửa tam quan), hai bên có hai hộ pháp oai vệ. Lối lên toà bái đường phải đi qua gần trăm bậc đá, hai bên có đôi rồng chầu vào rất uy linh. Tiếp đến là hồ bán nguyệt thả sen thơm ngát, long lanh đáy nước in trời. Cấu trúc của toà bái đường đồ sộ với 2 tầng 8 mái theo kiểu chồng diêm, các đầu đao cong vút nâng đỡ mái ngói mũi hài thanh thoát. Trong cùng là toà thượng điện gắn liền với toà bái đường theo hình chữ đinh. Cùng với toà bái đường, chính tẩm thì hậu cung phủ Vàng có 3 gian, quanh năm thường đóng kín, chỉ có ngày lệ, ngày tuần mới mở cửa thắp hương cúng lễ. Nơi đây đặt khám thờ, có tượng Thánh Mẫu và Tứ Vị Hồng Nương. Trên có treo một bức đại tự chữ Hán “mẫu nghi thiên hạ”, phía ngoài cột cái bái đường có đôi câu đối: Đế khuyết, tam giáng sinh thập phuơng Thánh hoá – Thiên nam, tứ bất tử vạn cổ Mẫu nghi”.

 Nghi thức thỉnh chuông khai hội trong lễ hội Phủ Vàng
 

Năm 2022, lễ hội Phủ Vàng được tổ chức nhân ngày kỵ đức Thánh Mẫu - 1/4 đến 3/4 (tức ngày 1/3 đến ngày 3/3 năm Nhâm Dần) với nhiều hoạt động phong phú, ý nghĩa, đậm nét văn hoá cổ truyền của dân tộc. Trong đó, sáng ngày 1/4 (tức sáng ngày 1/3 Nhâm Dần) sẽ diễn ra lễ khai mạc với chương trình văn nghệ đặc sắc, thỉnh chuông, điểm trống và hầu đồng khai hội; tối ngày 2/4 (tưc ngày ngày 2/3 Nhâm Dần) diễn ra chương trình văn nghệ giao lưu giữa 11 làng văn hoá và các cơ quan, đơn vị trên địa bàn xã Hoằng Xuân. Trong các ngày tiếp theo, du khách đến phủ Vàng, ngoài hoà mình trong không gian văn hoá của đạo thờ Mẫu nơi đây, còn được nghe thuyết minh giới thiệu về Phủ; bên cạnh đó, 11 làng văn hoá trong xã sẽ dâng lễ cúng mẫu, các đội tế, các bản hội hầu đồng.

 Cậu đồng Hoàng Lương - thủ nhang Phủ Vàng Linh Từ hầu đồng
 

Nếu yêu thích tín ngưỡng thờ Mẫu, không ít người hẳn nhiên đã hơn một lần hòa mình vào không gian thiêng của nghi lễ hầu đồng. Hoặc ngược lại, có người vì vô tình bước vào không gian của buổi lễ hầu đồng nào đó mà nảy sinh niềm yêu mến, thôi thúc tìm hiểu về sự tâm linh, huyền hoặc của một tín ngưỡng. Tuy nhiên, dù đã tham gia hay chưa thì có lẽ, không hẳn ai cũng biết về những yếu tố liên quan tới nghi lễ hầu đồng. Trước hết, đó phải là không gian thiêng, nơi thờ Mẫu cùng với cung văn (người đàn, hát) và hầu dâng (khăn áo, đăng đuốc) thì thanh đồng chính là trung tâm của mỗi giá đồng. Chỉ cần nhìn trang phục (xanh, đỏ, trắng, vàng…), vũ điệu, thần khí, đạo cụ... trên người thanh đồng, người ta cũng đoán định được đấy là vị “thánh” nào. Điều đó giống như quy ước mà bất kì một thanh đồng nào khi đã vào hầu cũng phải tuân thủ nghiêm cẩn.

Bến đò Vàng - nơi du khách có thể dừng chân để lên thăm Phủ Vàng Linh từ
 

Những năm gần đây, Phủ Vàng Linh Từ dần đã trở thành điểm nhấn tâm linh tín ngưỡng của đông đảo nhân dân và du khách thập phương trong hành trình du lịch văn hóa tâm linh, nhớ về nguồn cội. Mỗi năm, đã có hàng trăm lượt du khách từ nhiều tỉnh và trong tỉnh Thanh Hoá tìm về Phủ Vàng dâng hương kính Mẫu, vãn cảnh phủ. 

Lễ hội Phủ Vàng năm 2022, người dân trong xã và du khách thập phương lại sắm sửa lễ vật, cùng gia đình bạn bè, nguời thân phấn khởi, nô nức đến với Phủ Vàng dâng hương, kính lễ, cầu nguyện một năm mưa thuận gió hòa, mọi điều may mắn, sung túc, an vui. Đã nghe thấy đâu đây lời ca cất lên du dương mời gọi và tiếng trống đồng linh thiêng vang lên ngược ngã ba Bông, xuôi dòng sông Mã cùng hòa ca mở hội giữ non nước Hoằng Xuân .

Thanh Quý – Trung tâm VHTT TT&DL