Làng Xa Vệ xã Hoằng Trung - rộn ràng vào vụ chổi tết

 Trên tuyến đường nhựa phẳng lỳ - đường Trung – Khánh đưa chúng tôi về làng nghề xã Hoằng Trung: làng nghề chổi đót – làng Xa Vệ. Không ồn ào, không rầm rộ nhưng nghề làm chổi đót ở Xa Vệ Hoằng Trung đã có sức sống bền bỉ qua thời gian, là kế sinh nhai của hàng trăm người dân nơi đây. Cùng với sự nhộn nhịp của Hoằng Trung thời kỳ đổi mới, làng nghề chổi đót Xa Vệ cũng có nhiều khởi sắc.
 

 

Không biết có mặt ở Xa Vệ từ bao giờ nhưng từ lâu, nghề làm chổi đót đã là nghề “cha truyền con nối” tại đây. Bên cạnh những nghành nghề khác như: phát triển thương mại dịch vụ, làm nông nghiệp, hàng trăm người dân nơi đây có thêm nghề làm chổi đót, tăng thu nhập. Chị Đào Thị Bình – thôn 3 Xa Vệ cho biết: “ Trước đây ông bà già cũng làm nghề vấn chổi, con cái bắt chước làm theo nghề truyền thống của quê mình. Thu nhập làm chổi khá hơn so với làm nông. Lại tranh thủ được thời gian nông nhàn, tuổi cao vẫn có thể làm được”. Mỗi ngày, chỉ mình chạy chân rết – một trong những công đoạn trước khi thành phẩm chổi đót ra đời, chị có thể chạy 60 đến 70 chổi, mỗi chổi được trả 1.200 đồng, thu nhập hàng ngày của chị từ 70.000 đồng đến 90.000 đồng.
Làng Xa Vệ Hoằng Trung có 4 thôn thì có 45 hộ làm nghề chổi đót truyền thống, thu hút gần 500 lao động. Trong đó, tập trung nhiều ở thôn 3 với 20 hộ làm nghề, thu hút 300 lao động. Theo những gia đình có truyền thống làm chổi đót ở Xa Vệ thì cách làm chổi đót không khó, sau khi chẻ tuốt mây, lựa chọn và sắp xếp các nhánh đót bằng nhau thành từng bó rồi tiến hành quấn cổ trước, sau đó buộc chặt vào cán chổi rồi đan những đường chân rết thành thân chổi và hoàn thiện. Tuy nhiên để có được một cây chổi đót vừa bền, chắc và đẹp thì cần phải có đôi bàn tay khéo léo và chắc chắn ở mỗi công đoạn, đặc biệt là công đoạn vào cán và bện. Bông đót để làm chổi cũng yêu cầu phải được nắng, có màu trắng xanh, dài thì chổi mới bền. Cây chổi đót thường có màu vàng rơm xen lẫn xanh cốm, thân chổi dày, dẻo, có độ đàn hồi tốt và được kết chặt vào cán chổi bằng các sợi mây hoặc có sợi dây ni lông bọc bên ngoài.
Vừa thoăn thoắt "làm đẹp" cho cây chổi, chị Vũ Thị Diễn – một trong những hộ sản xuất chổi đót dưới quy mô gia đình của thôn Xa Vệ 3 chia sẻ: làm chổi đót đã gắn bó với gia đình chị gần 20 năm nay, tất cả thành viên trong gia đình đều là lao động làm chổi đót, gần tết gia đình chị thuê thêm 4 lao động ngoài, mỗi ngày sản xuất và tiêu thụ trên thị trường gần 100 sản phẩm chổi đót. Nghề truyền thống này đã tạo nguồn thu nhập ổn định cho gia đình chị trong nhiều năm qua.
Hiện ở thôn 3 Xa Vệ, ngoài mấy chục hộ làm chổi đót dưới quy mô gia đình thì có 2 chủ hộ làm quy mô lớn, có thuê nhân công và chuyên môn hóa ở từng công đoạn. Anh Nguyễn Văn Thúy là một trong những chủ hộ như vậy. Anh Thúy bén nghề chổi đót từ cha, tiếp nhận nghề từ năm 1986, đến nay gia đình anh đã qua hơn 30 năm làm nghề. Từ sản phẩm truyền thống đầu tiên: chổi bện mây, đến nay, gia đình anh đã sản xuất ra 10 loại mặt hàng chổi đót khác nhau, đáp ứng nhu cầu ngày càng rộng của thị trường, như: chổi cọc, chổi cán nhựa, chổi cán tre, chổi hoa, chổi thép đến chổi quét vôi ve, chổi quét bàn thờ…vv tất cả đều làm từ nguyên liệu cây đót. Nguyên liệu được anh nhập vào từ nước Lào, tỉnh Hòa Bình hoặc huyện Mường Lát tỉnh Thanh Hóa. 3 tháng đầu năm là thời điểm anh cần nhiều vốn, từ 4 đến 5 tỷ đồng để nhập nguyên liệu làm cho cả năm. Mỗi ngày, từ 4 đến 5 tạ đót bẻ, gia đình anh sản xuất ra thị trường 200 sản phẩm chổi đót. Gía thành sản phẩm chổi đót tùy loại: thấp nhất là 20.000 đồng/chổi, cao nhất là 35.000 đồng/chổi. Hiện có 15 lao động đang làm việc thường xuyên cho gia đình anh, vào thời điểm giáp tết, con số này có thể tăng lên gấp đôi. Lao động làm nghề có thu nhập bình quân từ 3 đến 4 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, anh Thúy cũng cho biết: mặc dù đã được công nhận là làng nghề truyền thống nhưng những hộ gia đình làm nghề này tại Xa Vệ hiện nay vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn.
Thực tế việc giữ được nghề truyền thống là cả một quá trình nhưng để nghề truyền thống ấy có thể phát triển trong thời kỳ hội nhập và đổi mới còn cần nhiều hơn nữa một cơ chế, chính sách thông thoáng bên cạnh sự năng động, linh hoạt của các hộ làm nghề. Hy vọng rằng, trong thời gian không xa, nghề làm chổi đót ở Xa Vệ Hoằng Trung không chỉ được biết đến như một nghề truyền thống mà còn được biết đến như một làng nghề có thương hiệu, góp phần xây dựng một vùng quê nông thôn mới ở Hoằng Trung.