Lễ hội phủ Vàng – điểm đến văn hóa tâm linh

Còn trời còn nước còn non
Mùng ba rước Mẫu ta còn đi xem
Ai về nhắn chị cùng em
Rủ nhau dắt díu đi xem hội Vàng
 

 

Mái chèo khua nước nhịp nhanh trên dòng sông Mã đưa khách thập phương đến với hội phủ Vàng như thúc giục, mời gọi người người rủ nhau đi xem lễ hội. Phủ Vàng toạ lạc trên núi Chùa làng Vàng xã Hoằng Khánh, vùng đất bên núi bên sông hữu tình, hoà quyện với thiên nhiên. Từ xa xưa, phủ Vàng không chỉ là nơi để người dân Hoằng Khánh hướng vọng tâm linh mà còn là địa điểm thu hút đông đảo nhân dân và khách thập phương trong vùng lân cận quanh ngã ba Bông về tỏ lòng hướng vọng tới đệ nhất Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
 

Cổng Phủ Vàng nhìn từ bên trong


 

Đền Phủ Vàng nằm ở Núi Chùa, làng Vàng, xã Hoằng Khánh, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Đền Phủ Vàng thờ Mẫu Đệ Nhất Liễu Hạnh. Đền còn có tên là "Phủ Vàng Linh Từ". Ngôi đền nằm cách đường 1A khoảng 7 km. Được xây dựng từ thế kỷ thứ 18, Phủ Vàng thờ đệ nhất Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một vị nữ thần duy nhất trong 4 vị thần “Tứ bất tử” của Việt Nam. Theo truyền thuyết kể lại: Khi Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc dẹp giặc Thanh, tới phủ Vàng cho quân dừng chân nghỉ ngơi và vào phủ dâng hương kính lễ, được Thánh Mẫu báo mộng, bày kế sách đánh giặc nên đã thu được thắng lợi. Khi Nguyễn Huệ lên ngôi vua, lấy niên hiệu Quang Trung đã tri ân thánh Mẫu và ban sắc phong là: chế thắng bảo hoà Diệu Đại Vương – Đệ Nhất Thánh Mẫu. Phủ Vàng xưa có cổng ngoài cùng giáp sông Mã là nghi môn ngoại, đến cổng trong là nghi môn nội, nghi môn nội có 3 cửa (gọi là cửa tam quan), hai bên có hai hộ pháp oai vệ. Lối lên toà bái đường phải đi qua gần trăm bậc đá, hai bên có đôi rồng chầu vào rất uy linh. Tiếp đến là hồ bán nguyệt thả sen thơm ngát, long lanh đáy nước in trời. Cấu trúc của toà bái đường đồ sộ với 2 tầng 8 mái theo kiểu chồng diêm, các đầu đao cong vút nâng đỡ mái ngói mũi hài thanh thoát. Trong cùng là toà thượng điện gắn liền với toà bái đường theo hình chữ đinh. Cùng với toà bái đường, chính tẩm thì hậu cung phủ Vàng có 3 gian, quanh năm thường đóng kín, chỉ có ngày lệ, ngày tuần mới mở cửa thắp hương cúng lễ. Nơi đây đặt khám thờ, có tượng Thánh Mẫu và Tứ Vị Hồng Nương. Trên có treo một bức đại tự chữ Hán “mẫu nghi thiên hạ”, phía ngoài cột cái bái đường có đôi câu đối: Đế khuyết, tam giáng sinh thập phuơng Thánh hoá – Thiên nam, tứ bất tử vạn cổ Mẫu nghi”. Phủ Vàng hàng năm được dân làng tổ chức 3 kỳ lễ hội vào tháng giêng, tháng 3 và tháng 6 âm lịch với nghi thức rước kiệu, cúng tế và các trò vật, kéo co, trọi gà, hát chèo, hát ghẹo....vv
 

Nghi lễ rước cổ trong lễ hội
 

Hội Phủ Vàng xã Hoằng Khánh hấp dẫn du khách bởi sự đan xen, hòa quyện giữa những nghi thức trang trọng như: tế lễ, hầu đồng với các hoạt động văn hóa dân gian sôi nổi, đặc sắc. Tiêu biểu cho hệ thống các nghi lễ trong lễ hội Phủ Vàng là nghi lễ hầu đồng gắn với hát văn. Giữa làn khói hương mờ ảo, giọng hát văn, tiếng trống phách, đàn nguyệt, sáo nhị vang lên, lúc dìu dặt, khoan thai, khi dồn dập cùng với động tác lắc lư, nhún nhảy, tâm trạng biến hóa của thanh đồng… khiến không gian lễ hội trở nên huyền ảo. Ngoài các giá đồng ca ngợi công lao của Thánh Mẫu, các giá Quan Đệ Nhất, Ông Hoàng Mười, ông Hoàng Bảy, Cô Bơ, Cô Chín... còn có các giá đồng ca ngợi những người có công lao với nước, với dân, ca ngợi cảnh đẹp của quê hương đất nước… Đồng thầy Hoàng Lương – thủ nhang đồng đền phủ Vàng xã Hoằng Khánh cho biết: AT thầy Lương.Hoằng Khánh
Bà Nguyễn Thị Giang – người dân làng Trà Sơn cho biết: mặc dù vài năm gần đây, người dân trong làng mới trở lại với lễ hội phủ Vàng. Nhưng như đã là truyền thống, làng Trà Sơn cũng như các làng khác trong xã, người dân lại khấp khởi, nô nức đóng góp để cùng nhau chuẩn bị lễ vật dâng lên Thánh Mẫu trong ngày hội. Bà Nguyễn Thị Giang cho biết thêm: AT bà Giang.Trà Sơn Hoằng Khánh
Năm 2018, lễ hội phủ Vàng xã Hoằng Khánh được tổ chức trong 4 ngày – từ ngày 15/4 đến 18/4/2018 (tức ngày 30/2 đến hết ngày 03/3 năm Mậu Tuất) để khách thập phương đến dâng hương và thăm quan. Theo kế hoạch, lễ hội phủ Vàng năm 2018 sẽ được Hoằng Khánh tổ chức chủ yếu là phần lễ với lễ dâng hương của 6 làng văn hoá: Trà La, Trà Sơn, Đại Điền, Hữu Khánh, Tân Khánh và Kênh thôn của xã Hoằng Khánh cùng với đội tế của các xã lân cận cũng đến dâng hương và cúng tế tại phủ. Tối ngày 15/3/2018 (tức tối ngày 30/2 năm Mậu Tuất), Hoằng Khánh sẽ tổ chức khai mạc lễ hội phủ Vàng với nhiều chương trình đặc sắc, phát huy giá trị lịch sử văn hóa, phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa tâm linh của nhân dân trong xã, con em xa quê, khách thập phương, đồng thời góp phần phát triển du lịch tâm linh trên địa bàn xã. Năm 2018, bến đò Vàng Hoằng Khánh cũng đã được đưa vào sử dụng. Bến đò Vàng là điểm để du khách dừng chân khi muốn lên thăm quan và dâng hương tại Phủ. Cũng từ bến đò này, hàng năm Hoằng Khánh đã thu hút hàng ngìn lượt du khách tới dâng hương tại phủ Vàng.
 

 

Phủ Vàng được phục dựng và đi vào hoạt động không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hoá tâm linh của nhân dân trong vùng mà địa điểm toạ lạc của phủ Vàng trên núi Chùa làng Vàng xã Hoằng Khánh còn là địa điểm kết nối di tích phủ Vàng với các đền lân cận như: đền cô Bơ, đền Hàn Sơn, đền bà Triệu... là điểm đến trong tuyến du lịch sông Mã của du khách. Với ngã ba Bông sông núi hữu tình sẽ là địa điểm hấp dẫn du khách trong tuor du lịch sông Mã, là di tích văn hoá tâm linh thu hút du khách trong tiến trình phát triển du lịch trên địa bàn huyện Hoằng Hóa.