Ngày xuân về với lễ hội Vật cù Hoằng Hà

Lễ hội vật cù có từ xa xưa, trước đây lễ hội được tổ chức vào ngày mùng 2 và mùng 3 tết âm lịch. Với quan niệm là cầu Quốc thái dân an. Người dân tham gia chơi vật cù, người nào nắm được cù càng nhiều thì đồng nghĩa với việc gặp nhiều may mắn trong năm. Làng nào thắng trận cù thì trong năm mới làng đó gặp nhiều may mắn.
Cho đến nay, người dân nơi đây cũng không biết vật cù ở Hoằng Hà có từ bao giờ, mà chỉ biết rằng đó là một trò chơi thể thao mang tính tập thể, cộng đồng, là biểu hiện của tình đoàn kết, thượng võ và có sức hút.

Cái tên vật chọi cù đã chỉ rõ một môn thể thao có sự tổng hợp các môn khác. Trò này không chỉ cần sự khỏe mạnh, khéo léo của trai làng để vật, hoặc chuyền cù, mà còn cần sự chính xác cao khi ném quả cù vào giỏ đựng được treo trên cao, ở một đầu cây luồng. Vật chọi cù ở Hoằng Hà có sự giao thoa khá rộng mở với các trò chơi, trò diễn dân gian khác. Bởi trong trò chơi này, người ta thấy có môn vật, hay trò tung còn ở các đồng bào người dân tộc thiểu số, hay mang dáng dấp của môn bóng rổ. Thêm vào đó, trò chơi không chỉ giúp mỗi người rèn luyện sức khỏe mà còn giúp kỹ năng phối hợp và giành chiến thắng của một tập thể. Bởi vậy mà nó có sự gần gũi và hấp dẫn với đại đa số người dân khi đến xem.

Là môn thể thao tập thể, nên trò chơi này thu hút được đông đảo người dân đến xem và cổ vũ. Không những thế, nhiều du khách đến xem cũng có thể hòa vào sân để tranh, ném cù.

 Còn những người cao tuổi thì cho rằng, tổ chức được vật chọi cù, thì làng xã đã có một cái tết đông vui, nhộn nhịp. Hội vật cù là lễ xông đất đầu năm, cầu cho cả năm đông vui, no đủ.

Theo ông Nguyễn Đình Kiên- Trưởng làng Đạt Tài, xã Hoằng Hà cho biết, lễ hội vật cù bao gồm có 2 phần lễ và hội. Để tổ chức được vật cù, thì  người dân xã Hoằng Hà lên chùa Tây báo cáo với thần hoàng làng cho phép con cháu tổ chức lễ hội vật cù. Sau đó, sẽ chọn ra khoảng 8 trai làng chưa vợ khiêng kiệu và rước cù từ chùa Tây đến chùa Quán qua sông Hoằng Trường.

Tiếp đó, đưa về trung tâm xã làm lễ tế thần linh xong để cù lại và rước kiệu lên chùa.  Với phần hội vật cù thì  tổ chức ở một bãi đất trống trước trụ sở UBND xã. Thường thì mỗi bên có 10 người là đại diện cho thôn, làng, đội để thi đấu với thôn, làng, đội khác. Cù được làm lõi sắt, vỏ mây và ở ngoài có đệm bằng vải, nặng 3 kg.

Cây treo giỏ cù được dựng lên ở giữa bãi đất. Người chơi bắt cù, có thể chuyền cho người khác, hoặc dùng sức khỏe để vượt qua sự tranh, cướp của đối phương để ném vào giỏ. Cứ mỗi lần ném cầu trúng vào giỏ, thì được một lần thắng.

Việc xã Hoằng Hà duy trì tổ chức vật chọi cù không chỉ là một việc làm thiết thực cụ thể hóa Nghị Quyết TW 5 (Khóa VIII) về Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, mà còn là sân chơi thể thao lành mạnh, bổ ích, nâng cao sức khỏe, thể chất cho thế hệ trẻ trong mỗi độ tết đến xuân về. Bởi vậy mà nó đang là một nét văn hóa thể thao đặc thù của người dân Hoằng Hà.